Θυατείρων 3, Νέα Σμύρνη / 3, Thiatiron Str. 171 21, Nea Smirni

Τα Κριτήρια SPERMLAB

Γιατί είναι απαραίτητα τα Κριτήρια SPERMLAB;

Η ορθή διάγνωση και θεραπεία εξαρτάται από τρεις απαραίτητες συνθήκες: α) την κατάλληλη οργάνωση του εργαστηρίου, β) την ορθή αξιολόγηση του δείγματος και γ) την αρμοδιότητα του θεράποντος ιατρού. Έχει παρατηρηθεί ότι μη ειδικευμένα εργαστήρια αν και διεξάγουν αναλύσεις σπέρματος, στερούνται απαραίτητου εξοπλισμού και ειδικής εκπαίδευσης. Ως αποτέλεσμα, η ανάλυση σπέρματος δεν είναι πλήρης, γίνεται με λανθασμένο τρόπο και είναι αναξιόπιστη.

Μια τέτοια ανάλυση οδηγεί σε λανθασμένη διάγνωση και η θεραπεία αποτυγχάνει ακόμη και όταν τη συστήνει ο ιατρός που είναι αρμόδιος να συμβουλεύει ένα άντρα, δηλ. ο ουρολόγος. Καθίσταται λοιπόν προφανές ότι είναι απαραίτητο να τεθούν κριτήρια προκειμένου να προστατευτούν οι εξεταζόμενοι από μια λανθασμένη διάγνωση και ακατάλληλη θεραπεία.

  • για τον κλινικό ιατρό
  • για το εργαστήριο
  • για την ανάλυση

Αφού λοιπόν η διάγνωση είναι το αποτέλεσμα μιας σύνθετης διαδικασίας που εξαρτάται από την αρμοδιότητα του ιατρού εξίσου όμως και από την αξιοπιστία και επάρκεια της ανάλυσης, τα Κριτήρια SPERMLAB περιλαμβάνουν αυτά για τον ιατρό, για το εργαστήριο και για την ανάλυση σπέρματος την ίδια. Τα κριτήρια αυτά συνίστανται στον προσδιορισμό των ενδείξεων, των συνθηκών και των φυσιολογικών τιμών για την ορθή αξιολόγηση και ερμηνεία των ευρημάτων, οι οποίες θα οδηγήσουν στην ορθή διάγνωση και την κατάλληλη θεραπεία.

Τα Κριτήρια SPERMLAB είναι οι κανόνες για την ορθή αξιολόγηση της Υγείας του Άντρα μέσω μιας ανάλυσης του σπέρματός του.

Τα Κριτήρια SPERMLAB για τον κλινικό ιατρό

α. Είναι αρμοδιότητα του ουρολόγου-ανδρολόγου να ερμηνεύσει τα αποτελέσματα μιας ανάλυσης σπέρματος (andro-test©) προκειμένου να κάνει διάγνωση λαμβάνοντας υπόψη το ιατρικό ιστορικό, την κλινική εξέταση, άλλες απεικονιστικές εξετάσεις και εργαστηριακά τεστ, προκειμένου να συστήσει την κατάλληλη θεραπεία.

β. Μια ανδρολογική εξέταση περιλαμβάνει λήψη ιατρικού ιστορικού, μορφομετρία και ανατομία του ουρογεννητικού συστήματος (συμπεριλαμβανομένων απεικονιστικών εξετάσεων) και ερμηνεία εργαστηριακών αναλύσεων, εκ των οποίων τουλάχιστον ένα andro-test© και ένας ορμονικός έλεγχος (συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-γονάδων, θυρεοειδούς και λειτουργίας επινεφριδίων). Άλλες κλινικές και εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί να θεωρηθούν αναγκαίες, σε κάποιες περιπτώσεις. Ο Ετήσιος Ανδρολογικός Έλεγχος συνίσταται στο andro-test©, τον ορμονικό έλεγχο, τον υπέρηχο του γεννητικού συστήματος και την κλινική εξέταση.

γ. Εργαστηριακές εξετάσεις συμπληρωματικές στο andro-test©, π.χ. μικροβιολογικός, βιοχημικός ή ανοσολογικός έλεγχος θα πρέπει να ζητείται όταν προκύπτουν ενδείξεις κατά την ανδρολογική εξέταση.

δ. Η θεραπεία μιας μόλυνσης του ουρογεννητικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τους δύο συντρόφους.

ε. Είναι ορθή πρακτική πρώτα να αντιμετωπίζεται ή να αποκλείεται η παρουσία κάποιας μόλυνσης στον εξεταζόμενο και στους ερωτικούς συντρόφους του πριν από οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση, εκτός αν ο κίνδυνος από την καθυστέρηση μπορεί να επηρεάσει αρνητικώς τη θεραπεία.

στ. Ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να συμβουλεύει τον ασθενή να κρυοσυντηρεί σπέρμα πριν από οποιαδήποτε θεραπεία που ενδέχεται να απειλήσει τη σπερματογένεση, π.χ. χημειοθεραπεία.

ζ. Οι τεχνικές Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (π.χ. σπερματέγχυση ή εξωσωματική) θα πρέπει να εφαρμόζονται μόνο εφόσον ο ουρολόγος έχει εξαντλήσει κάθε ενδεικνυόμενη θεραπευτική προσέγγιση για να αντιμετωπιστεί ο ανδρικός παράγοντας.

Τα Κριτήρια SPERMLAB για το εργαστήριο

α.  Τα εργαστήρια που εκτελούν αναλύσεις σπέρματος θα πρέπει να πληρούν τουλάχιστον τα ακόλουθα απαιτούμενα:

Απαιτούμενα χώρου

1. Τομέα επισκεπτών, ο οποίος περιλαμβάνει:

  • Υποδοχή και WC επισκεπτών.
  • Δωμάτιο συνέντευξης[1].
  • Δωμάτιο συλλογής[2].

2. Τομέα προσωπικού, προσβάσιμο μόνο από το προσωπικό, ο οποίος περιλαμβάνει:

  • Χώρο εστίασης προσωπικού και WC προσωπικού.
  • Αποδυτήρια (ή έστω ιματιοθήκη) προσωπικού, αλλά διακριτή ιματιοθήκη για τον ιματισμό εργαστηρίου.

3. Τομέα εξουσιοδοτημένου προσωπικού, προσβάσιμο μόνο από εξουσιοδοτημένο προσωπικό, ο οποίος περιλαμβάνει:

  • Χώρο αρχείου, με δυνατότητα κλειδώματος.
  • Χώρο εργαστηρίου.
  • Χώρο κρυοσυντήρησης (απαραίτητος για εργαστήριο Σπερματολογίας).

Εξοπλισμός

1. Τομέα επισκεπτών:

  • Επίπλωση που αποτελείται τουλάχιστον από καθίσματα επισκεπτών, γραφείο και καθίσματα προσωπικού υποδοχής, γραφείο και καθίσματα συνέντευξης, κάθισμα δωματίου συλλογής.
  • H/Y και εκτυπωτής συνδεδεμένοι σε τοπικό δίκτυο.
  • Χαμηλός νιπτήρας για την προσωπική υγιεινή[3] στο δωμάτιο συλλογής.
  • Οπτικοακουστικό σύστημα στο δωμάτιο συλλογής.

2. Τομέα προσωπικού

  • Επίπλωση που αποτελείται τουλάχιστον από τραπέζι και καθίσματα.

3. Τομέα εξουσιοδοτημένου προσωπικού

  • Πάγκοι με επιφάνεια εργασίας από αδιαπέραστο υλικό.
  • Ντουλάπια για τη φύλαξη χημικών, αναλωσίμων και γραφικής ύλης.
  • Νιπτήρας χρώσεων.
  • Θάλαμο μικροβιολογικής ασφαλείας τάξεως II (microbiological safety cabinet Class II).
  • Θάλαμο επαγωγής τοξικών αερίων (fume cupboard) για το χειρισμό πτητικών και τοξικών χημικών.
  • Ψυγείο με επιλογέα θερμοκρασίας.
  • Καταψύκτη με επιλογέα θερμοκρασίας.
  • Φυγόκεντρο πάγκου ικανή να αναπτύξει RCF τουλάχιστον 2000g.
  • Επωαστικό θάλαμο (στους 36,1-37,2°C).
  • Μικροσκόπιο αντίθεσης φάσης, με δύο φακούς αντίθεσης φάσης (Ph+) ×10 και ×20, και έναν ελαιοκαταδυτικό φακό ×100.
  • αιμοκυτταρομετρικές κυψελίδες: Makler’s chamber ή improved Neubauer ή παρόμοιους.
  • Θερμαινόμενη πλάκα για την αξιολόγηση της κινητικότητας στους 36,1-37,2°C.
  • Προσοφθάλμια μικρομετρική κλίμακα (προαιρετική, αν δεν χρησιμοποιείται σύστημα CASA).
  • Σύστημα CASA (προαιρετικό, αλλά συστήνεται σθεναρώς).
  • Πιπέτες και ρύγχη πιπετών με φίλτρο:
    • ογκομετρικές πιπέτες (σιφώνια) ακριβείας,
    • ογκομετρικές πιπέτες θετικής μετατόπισης.
  • Φασματογράφος (προαιρετικό, για μέτρηση βιοχημικών δεικτών).
  • Αναδευτήρας (vortex).
  • Κυτία αποβλήτων:
    • για αιχμηρά αντικείμενα,
    • για μολυσματικά απόβλητα.
  • Ηλεκτρονικό χρονόμετρο.
  • Ηλεκτρονικό θερμόμετρο.
  • Ζυγός ακριβείας.
  • Κυτία χρώσεων.
  • Στατήρες σωληναρίων.
  • Εκτυπωτής ετικετών κρυοσυντήρησης (απαραίτητος για εργαστήριο Σπερματολογίας).
  • Η/Υ συνδεδεμένοι σε τοπικό δίκτυο.
  • Εξοπλισμός κρυοσυντήρησης αποτελούμενος τουλάχιστον από ένα δοχείο αποθήκευσης υγρού αζώτου, ένα δοχείο αποθήκευσης δειγμάτων σε υγρό άζωτο, ένα δοχείο μεταφοράς σε ατμό υγρού αζώτου και έναν θερμοσυγκολλητή παγιετών (απαραίτητος για εργαστήριο Σπερματολογίας).
  • Αναλώσιμα σύμφωνα με τις δοκιμασίες και τα πρωτόκολλα που εκτελούνται.

Ασφάλεια

  • Σύστημα τροφοδοσίας ενέργειας που να εξασφαλίζει ότι όλες οι κρίσιμες διαδικασίες δεν θα διακοπούν σε περίπτωση βλάβης στην παροχή ενέργειας από το περιβάλλον.
  • Σύστημα ελέγχου της ποιότητας του αέρα (θερμοκρασία, καθαρότητα και ανανέωση).
  • Μέτρα πυροπροστασίας (παθητικής και ενεργητικής), ειδικά για την πρόληψη καταστροφής των κρυοσυντηρούμενων δειγμάτων.
  • Μέτρα πρόληψης μολύνσεων από την κοινή χρήση αντικειμένων.
  • Αντίγραφο του Laboratory biosafety manual (WHO, 2004).
  • Γάντια μίας χρήσης.
  • Απολυμαντικά.
  • Κυτίο πρώτων βοηθειών.
  • Εκτύπωση των αποτελεσμάτων των αναλύσεων ποτέ εντός του χώρου του εργαστηρίου.
  • Μέτρα προστασίας των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.
  • Μέτρα προστασίας από απώλεια του αρχείου δεδομένων.

Κώδικας Ηθικής και Ορθής Πρακτικής

β. Πριν την ανάλυση σπέρματος, σε κάθε εξεταζόμενο θα πρέπει να δίνονται σαφείς οδηγίες σχετικά με τις συνθήκες που πρέπει να πληρούνται, δηλαδή:

  • να έχει αποχή 3±1 ημερών,
  • να έχει τουλάχιστον δύο εκσπερματώσεις κατά την εβδομάδα που προηγείται της προαναφερθείσας αποχής,
  • να πλύνει καλά τα χέρια του με σαπούνι και νερό, καθώς να ξεπλύνει καλά το πέος με νερό, πριν τη συλλογή του σπέρματος,
  • το δείγμα σπέρματος να μην περιέχει σίελο ή κολπικά υγρά,
  • να συλλέξει το σπέρμα σε αποστειρωμένο ουροσυλλέκτη, να εκσπερματώσει μόνο μία φορά, να μη χάσει σταγόνες δείγματος κατά τη συλλογή, και
  • να προσκομίσει το δείγμα στο εργαστήριο εντός 30 λεπτών από τη συλλογή, μεταφέροντάς το σε θερμοκρασία σώματος.

γ. Πριν την ανάλυση σπέρματος, σε κάθε εξεταζόμενο θα πρέπει να δίνεται ένα έντυπο ενημέρωσης και έγγραφης συναίνεσης καθώς και ένα έντυπο για την λήψη ιστορικού, το οποίο πρέπει εκείνος να συμπληρώσει και να υπογράψει.

δ. Η ανάλυση σπέρματος θα πρέπει να εκτελείται αποκλειστικώς από πτυχιούχους Βιολογικών Επιστημών με ειδική εκπαίδευση στη Σπερματολογία.

ε. Είναι αρμοδιότητα του εργαστηρίου να συμβουλέψει για την ανάγκη συμπληρωματικών εξετάσεων που θα βοηθήσουν την ερμηνεία παθολογικών ευρημάτων, αφού οι ενδείξεις μπορεί επίσης να προκύψουν κατά την αξιολόγηση των παραμέτρων του σπέρματος.

στ. Όποτε υπάρχει υποψία μόλυνσης, θα πρέπει να διενεργείται πλήρης μικροβιολογικός έλεγχος, που συνίσταται σε: i) εξέταση για πρωτόζωα και μύκητες, ii) καλλιέργειες για αερόβια και αναερόβια βακτήρια, iii) έλεγχος για Ureaplasma u. και p., Mycoplasma g. και h., καθώς για Chlamydia tr.

ζ. Τα αποτελέσματα θα πρέπει να αναφέρουν τις συνθήκες υπό τις οποίες έγινε η ανάλυση.

[1] Η λήψη ιστορικού βοηθάει στην κατανόηση των ενδείξεων που προκύπτουν κατά την ανάλυση σπέρματος, για συμπληρωματικές εξετάσεις.

[2] Απαραίτητος, καθότι η μεταφορά προς το εργαστήριο μπορεί να απαιτεί περισσότερο από μισή ώρα και είναι απαραίτητο να αξιολογηθεί ο χρόνος ρευστοποίησης κατά τα πρώτα 30 λεπτά από τη συλλογή.

[3] Το πλύσιμο των χεριών και το ξέπλυμα του πέους πριν τη συλλογή είναι απαραίτητο.

Τα Κριτήρια SPERMLAB για την ανάλυση σπέρματος

α. Η ανάλυση σπέρματος θα πρέπει να εκτελείται μόνο εφόσον πληρούνται οι συνθήκες της προηγούμενης παραγράφου περίπτωση β’.

β. Αν η ανάλυση σπέρματος εκτελεστεί για λόγους ανωτέρας βίας, παρόλο που δεν πληρούνται οι συνθήκες της προηγούμενης παραγράφου περίπτωση β’, αυτό θα πρέπει να επισημαίνεται και να σχολιάζεται στα αποτελέσματα.

γ. Η ανάλυση σπέρματος θα πρέπει να εκτελείται όταν ολοκληρωθεί η ρευστοποίηση, αλλά όχι αργότερα από 1 ώρα από τη συλλογή, υπό την προϋπόθεση ότι το δείγμα σπέρματος είχε φυλαχθεί σε θερμοκρασία σώματος (στους 36,1-37,2°C) από τη συλλογή έως την ανάλυση.

δ. Η αξιολόγηση της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων θα πρέπει να εκτελείται σε θερμοκρασία σώματος, δηλ. στους 36,1-37,2°C.

ε. Οι φυσιολογικές τιμές των παραμέτρων του σπέρματος αναφέρονται στον Πίνακα 1.

στ. Οι καταστάσεις που σχετίζονται με παθολογικές τιμές των παραμέτρων του σπέρματος αναφέρονται στον Πίνακα 2.

ζ. Οι παθολογικές τιμές των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών υποδεικνύουν δυσλειτουργία των επικουρικών αδένων, κυρίως του προστάτη και/ή των σπερματοδόχων κύστεων.

η. Οι μορφολογικές ανωμαλίες υποδεικνύουν δυσλειτουργία των επιδιδυμίδων.