Διαδίδονται πολλοί μύθοι για το τι βλάπτει το σπέρμα και τι το βοηθάει. Ο σημαντικότερος απ’ αυτούς είναι ότι υπάρχουν άντρες ‘με γόνιμο’ και άλλοι ‘με αδύναμο σπέρμα’. Η αλήθεια είναι ότι κάθε άντρας ενδέχεται κάποια στιγμή της ζωής του να έχει παθολογικό σπέρμα. Λάθος είναι, επίσης, ο άντρας να συμβουλεύεται …γυναικολόγο. Αρμόδιος να συμβουλέψει έναν άντρα είναι μόνο ο ουρολόγος του.
Κατά καιρούς, έχουν κυκλοφορήσει δημοσιεύματα που ισχυρίζονται ότι το μπέικον, το κινητό, το ασύρματο δίκτυο (WiFi), το laptop, το ποδήλατο, …, βλάπτουν το σπέρμα. Γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν επιδιώκουν μια επαφή κάθε 2-3 ημέρες, γιατί άκουσαν ότι οι συχνές εκσπερματίσεις ‘αποδυναμώνουν’ το σπέρμα. Παλιότερα, έλεγαν ότι οι συχνές εκσπερματίσεις ‘τυφλώνουν’, ‘κουτσαίνουν’, ‘κουφαίνουν’, χωρίς ακόμη να έχει αποδειχθεί κάτι τέτοιο. Έλεγαν, επίσης, ότι τα φουντούκια δυναμώνουν το σπέρμα, ενώ ακόμη και σήμερα δημοσιεύματα συνιστούν την κατανάλωση λαχανικών, ξηρών καρπών και βοτάνων για να θεραπευτεί το αδύναμο σπέρμα.
Μπορεί μια ισορροπημένη διατροφή να προστατεύσει ή να υποβοηθήσει ένα υγιές σπέρμα, αλλά σε καμία περίπτωση η διατροφή ή κάποια συμπληρώματα δεν θα μπορούσαν από μόνα τους να θεραπεύσουν ένα αδύναμο σπέρμα. Μόνο ο ουρολόγος μπορεί να κάνει σωστή διάγνωση και να συστήσει την κατάλληλη θεραπεία.
Το κάπνισμα έχει αποδειχτεί ότι βλάπτει γενικότερα τον οργανισμό μας, συνεπώς ενδεχομένως να επηρεάζει αρνητικά, ως ένα βαθμό, την ποιότητα του σπέρματος, αν και ως ειδικευμένο εργαστήριο δεν έχουμε κάποια τέτοια ένδειξη. Μάλιστα, θα ήταν υπερβολή να πιστέψει κανείς ότι κόβοντας το κάπνισμα θα βελτιωθεί ένα αδύναμο σπέρμα.
Βλάπτει η ενημέρωση από αναρμόδιες πηγές
Ο αλκοολισμός θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει αρνητικά το σπέρμα, όχι όμως μια ήπια κατανάλωση οινοπνευματωδών.
Η λήψη στεροειδών αναβολικών, π.χ. από κάποιον που αθλείται εντατικά, δύναται να προκαλέσει σοβαρές ακόμη και μόνιμες βλάβες στην παραγωγή των σπερματοζωαρίων.
Η έκθεση των όρχεων σε υψηλές θερμοκρασίες δύναται να επηρεάσει αρνητικά, ως ένα βαθμό, τη γονιμοποιητική ικανότητα των σπερματοζωαρίων. Οι όρχεις βρίσκονται εκτός του σώματος επειδή λειτουργούν φυσιολογικά σε χαμηλότερη θερμοκρασία από αυτό. Σε έναν υπερβολικά παχύσαρκο άντρα, οι όρχεις βρίσκονται σε στενή επαφή με το σώμα. Ένας επαγγελματίας οδηγός θα πρέπει να αποφεύγει την θέρμανση του καθίσματος. Ωστόσο, είναι υπερβολή να πιστεύει κανείς ότι βλάπτει το πλύσιμο με ζεστό νερό. Ομοίως, τα ρούχα που επιτρέπουν τον αερισμό των όρχεων και δεν τους κρατούν σε στενή επαφή με το σώμα είναι προτιμότερα.
Μέτρα περιορισμού της έκθεσης σε πετροχημικά (χρώματα, βερνίκια, καύσιμα) πρέπει να λαμβάνονται ιδιαιτέρως από τους επαγγελματίες για την προστασία, μεταξύ άλλων και των σπερματοζωαρίων τους.
Η παραπληγία επηρεάζει αρνητικά την παραγωγή του σπέρματος, γι αυτό συνίσταται να φυλάξει ο ασθενής από νωρίς το σπέρμα του σε μια τράπεζα κρυοσυντήρησης (τράπεζα σπέρματος), ώστε να διασφαλίσει τη δυνατότητα τεκνοποίησης στο μέλλον.
Όταν υπάρχουν ορμονικές διαταραχές που απειλούν τη φυσιολογική παραγωγή σπέρματος ή όταν είναι αναγκαίες ιατρικές θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία και οι συχνές μεταγγίσεις αίματος, όπως στην περίπτωση παιδιών με μεσογειακή αναιμία, οι οποίες μπορεί να καταστρέψουν τη λειτουργία των όρχεων, ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να συμβουλεύει για την ανάγκη κρυοσυντήρησης του σπέρματος ακόμη και από την περίοδο της εφηβείας. Έχουμε επίσης καταγράψει κάποια περιστατικά στα οποία φαρμακευτικές ουσίες για τη θεραπεία της χρόνιας κατάθλιψης φαίνεται να βλάπτουν σημαντικά τη λειτουργία του προστάτη αδένα.
Την κιρσοκήλη και άλλες παθολογικές καταστάσεις που ενδέχεται να επηρεάσουν την υγεία του ουρογεννητικού συστήματος του άντρα μπορεί να διαγνώσει ο ουρολόγος, ο οποίος στη συνέχεια θα συστήσει και την κατάλληλη θεραπεία.
Μια πολύ συχνή αιτία για ένα ‘αδύναμο’ σπέρμα είναι η μόλυνση των γεννητικών οργάνων από μικρόβια ή ιούς. Οι μολύνσεις συνήθως δεν γίνονται αντιληπτές από τον άντρα, για το λόγο αυτό κάθε άντρας θα πρέπει να συμβουλεύεται προληπτικά τον ουρολόγο του ή τουλάχιστον κάθε φορά που η σύντροφός του παρουσιάζει έναν ερεθισμό ή μόλυνση, όπως π.χ. μύκητες, κολπίτιδα, τραχηλίτιδα, ουρολοίμωξη.
Σαφώς, ένας έντονος πόνος στους όρχεις ακόμη κι αν δεν προηγήθηκε κάποιος σοβαρός τραυματισμός τους θα πρέπει να οδηγήσει επειγόντως τον άντρα στον κοντινότερο ουρολόγο. Η ενδεχόμενη συστροφή ενός όρχεως μπορεί να προκαλέσει την απώλειά του μέσα σε πολύ λίγη ώρα.